အရပ္ဘက္ - စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ဒီမုိကေရစီ - အပိုင္း (၄၂)

အရပ္ဘက္ - စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ဒီမုိကေရစီ - အပိုင္း (၄၂) 

ေဆာင္းပါးရွင္ - ကိုေက်ာ္ထင္ အပိုင္း

(၄၁) ကို ဒီေနရာမွာ ႏွိပ္ၿပီး ျပန္လည္ ေလ့လာဖတ္႐ႈႏုိင္ပါတယ္။ 

 

နီကြာရာဂြာတြင္ ဆန္ဒီနစၥတာ တပ္မေတာ္ (Sandinista army) သည္ ၄င္း၏အမ်ဳိးသား တပ္မေတာ္ အျဖစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈကို ၄င္း၏သစၥာရွိမႈအား ႏုိင္ငံေရးပါတီ တစ္ရပ္သို႔ဆိုသည္ထက္ ႏုိင္ငံေတာ္သို႔ ဆိုသည္ကိုျဖစ္ေစလ်က္ ႀကီးႀကီးမားမားပင္ ေဆာင္ရြက္ၿပီးစီးေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ေပသည္။ (၁၉၉၁) ခုႏွစ္တြင္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ ၿပိဳက်မႈကို ရင္ဆုိင္ႀကံဳေတြ႔လုိက္ရေသာ က်ဴးဘားသည္ ႏုိင္ငံတကာ ကြန္ျမဴနစ္ ၀ါဒ၏ ႏုိင္ငံရပ္ျခားတြင္ စစ္ဆင္ရန္အတြက္ ေစလႊတ္ေသာ တပ္ဖြဲ႔ဆိုသည့္ ၄င္း၏ကာလရွည္ ၾကာတည္ရွိလာခဲ့သည့္ အခန္းက႑ကို စြန္႔လႊတ္ခဲ့လိုက္ရေပသည္။ 

အမွန္တကယ္အားျဖင့္လည္း ၄င္း၏တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ အသုံးစရိတ္ ျဖတ္ေတာက္မႈႏွင့္ စစ္အသုံးအေဆာင္ ပစၥည္းမ်ား၊ ေလာင္စာမ်ားႏွင့္ အပိုစပယ္ယာ ပစၥည္းမ်ား ေလ်ာ့နည္းလာမႈမ်ားေၾကာင့္ ေနာက္ဆုံး (၁၉၉၅) ခုႏွစ္ခန္႔တြင္ တကယ္ပင္ သြက္ျခာပါဒလိုက္ျခင္းကို ခံစားလိုက္ရေပသည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ လက္တင္ အေမရိက ေဒသတေလွ်ာက္လုံးမွ စစ္ဘက္ထူေထာင္မႈမ်ားသည္ သူတို႔၏ ျပည္တြင္းအာဏာမ်ားမွ အားလုံး မဟုတ္သည့္တိုင္ေအာင္ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ဆုံးရႈံးစြန္႔လႊတ္ခဲ့ေပသည္။ သူတို႔သည္ တမ်ဳိးသားလုံးဆိုင္ရာ အၾကပ္အတည္း အခ်ိန္ကာလမ်ားမွလြဲ၍ နေဘးမွသာ ရပ္တည္ေနခဲ့ေပသည္။ အာဂ်င္တီးနားစစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ မာတင္ဘာလ္ဇာ (Martin Balza)

အာဂ်င္တီးနားစစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ မာတင္ဘာလ္ဇာ (Martin Balza)

ပို၍ႀကီးမားေသာ နုိင္ငံေရးအရ ျမင္သာထင္သာ ျဖစ္မႈမ်ားထဲမွ မၾကာေသးမီက ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားတြင္ (၁၉၉၅) ႏွစ္အေစာပိုင္းကာလက ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ အီေကြေဒါ - ပီ႐ူးနယ္စပ္ပဋိပကၡ၊ (၁၉၇၀) ခုလြန္ေႏွာင္းပိုင္းႏွစ္ ကာလမ်ားတြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ ‘ညစ္ပတ္ေသာစစ္ပြဲ’ ‘dirty war’ အတြင္း ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည့္ အာဂ်င္တီးနား တပ္မေတာ္၏ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အာဂ်င္တီးနား စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ မာတင္ဘာလ္ဇာ (Martin Balza) ၏ အမ်ားျပည္သူအသိ၀န္ခံခ်က္ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေအာ္ဂတ္စ္တို ပီႏုိေခ်း (General Augusto Pinochet) ၏ ခ်ီလီအဆင့္ျမင့္ စစ္ဘက္အရာရွိမ်ားအေပၚ ၄င္း၏စစ္အစိုးရကာလ (၁၉၇၃-၈၉) တြင္ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ အလားတူ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈမ်ားကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ တရားစြဲဆိုမႈမ်ားအား ျပင္းထန္ေသာဆန္႔ က်င္တုံ႔ျပန္မႈတို႔ ျဖစ္ေပသည္။

လက္တင္အေမရိကေဒသမွ မၾကာေသးမီက ႀကံဳေတြ႔ရေသာ စစ္ဘက္အုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္အတူ စီးပြားေရး ၾကပ္တည္းမႈ၊ ႏုိင္ငံတကာ ျပစ္တင္ကဲ့ရဲ႕ရႈတ္ခ်မႈႏွင့္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ား၏ ဂုဏ္သိကၡာအား ထိခိုက္ေစခဲ့မႈမ်ား၏ အႏႈတ္လကၡဏာေဆာင္ေသာ အက်ဳိးဆက္မ်ားက စစ္ဘက္ထူေထာင္မႈမ်ားအား အာဏာဆီသို႔ ႀကီးႀကီးမားမားပင္ မလာခ်င္ေတာ့ေအာင္ ခ်န္ထားခဲ့ေပသည္။ 

စစ္ေအးတိုက္ပြဲ အဆုံးသတ္ မႈသည္အေစာပိုင္း ဆယ္စုႏွစ္မ်ားႏွင့္ မတူေသာ  လက္တင္အေမရိက ေဒသတြင္ လုံၿခံေရးဆိုင္ရာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ အသစ္ ေပၚေပါက္လာမႈကို သက္ေသျပဆိုခဲ့ၿပီး ျဖစ္ေပသည္။ ယင္းကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပၚလာမႈအရ ေဒသတြင္း လက္နက္ကုိင္တပ္ဖြဲ႔မ်ား၏ အနာဂါတ္ လုပ္ငန္းမစ္ရွင္သည္ အလြန္အမင္း ျဖစ္ေသာ လူမႈစီးပြားေရး မဖြံ႔ၿဖိဳးမတိုးတက္မႈ၊ အႏွံ႔အျပား ျဖစ္ေပၚေနေသာ ျပည္တြင္း ရာဇ၀တ္မႈမ်ားမွသည္ ႏုိင္ငံတကာ မူးယစ္ေဆး၀ါး ကုန္ကူးမႈမ်ား အဆုံးျဖစ္ေပၚေနေသာ  ျခိမ္းေျခာက္မႈ အသစ္ကို ရင္ဆိုင္ ေအာင္ႏုိင္ေရးဆိုင္ရာ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္  အစဥ္အလာျဖစ္ေသာ နယ္စပ္ေဒသ ကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ပို၍  အာရုံစိုက္ႏုိင္ဖြယ္ ရွိေပသည္။ 

ယင္းထက္ အၾကမ္းဖက္ေသာင္းက်န္းမႈမ်ားအား တန္ျပန္သည့္ စစ္ဆင္ေရးမ်ားႏွင့္ အရပ္ဘက္ႏုိင္ငံေရး ပဋိပကၡမ်ားကို အလြန္အကၽြံမျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို နည္းပါးစြာ အာရုံစုိက္ႏိုင္ ဖြယ္ရွိေပသည္။ အစိုးရ၏ အရည္အေသြးမ်ားႏွင့္ ဒီမိုကရက္တစ္ စည္းလုံးညီညြတ္မႈမ်ားကို မပ်က္စီးေစေသာ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ အထက္ပါ လုပ္ငန္းမစ္ရွင္မ်ားအား ေဆာင္ရြက္မည့္ လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႔မ်ား၏ အရည္အေသြးသည္ တရား၀င္ေသာ အရပ္သားအစိုးရအေပၚတြင္ ထိုလက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႔မ်ား၏ ေအာင္ျမင္စြာ ေဆာင္ရြက္ေပးေသာ နာခံမႈအေပၚတြင္ မူတည္လိမ့္မည္ ျဖစ္ေပသည္။