15 Sep, 2012 (Sat)
W.P Moses
လိုင္ဇာ - ကခ်င္ျပည္မွ သမုိင္းပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဘာသာေဗဒပညာရွင္မ်ားအနက္ ႏွစ္ျခင္းသိကၡာေတာ္ရဆရာေတာ္ ဦးဂ်ာဂြန္းသည္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုမ်ား ႀကီးႀကီးမားမားျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ၁၉၆၀-၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုမ်ားတြင္ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္က ျမန္မာသင္ရိုးညႊန္းတမ္းအားျဖင့္သာ ကမၻာ့အျမင္ကို ကန္႔သတ္နားလည္ခဲ့ၾကေသာ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕၏ အမႈထမ္းမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းသင္ၾကားေပးျခင္းျဖင့္ ၎တို႔၏ အျမင္ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေစရန္ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳလ်က္ ရွိသည္။ ဇြန္လ၌ ဧရာ၀တီသတင္းဌာနက ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းစဥ္ ေကအိုင္အိုႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရအၾကား ျဖစ္ပြားေနေသာ လတ္တေလာပဋိပကၡ၏ ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္း ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညွိႏိႈင္းျခင္းတြင္ ပဓါနက်သည့္ အတားအဆီးမ်ားအေၾကာင္းကို ကခ်င္အမ်ဳိးသားတစ္ဦး၏အျမင္ျဖင့္ ေဆြးေႏြးထားပါသည္။
ေမး။ ။ ကိုလိုနီမတိုင္ခင္ေခတ္က စၾကရေအာင္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ မႏၲေလးက ဗမာဘုရင္ေတြရဲ႕ အၾကားဆက္ဆံေရးက ဘယ္လိုရွိခဲ့သလဲ။
ေျဖ။ ။ ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြဟာ ဗမာျပည္နဲ႔ တရုတ္ျပည္ၾကားမွာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ အင္အားႀကီးတိုင္းျပည္ႏွစ္ခု ၾကားေနျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဗမာဘုရင္ေတြ တရုတ္ျပည္ကို သြားေရာက္တိုင္းမွာ ကခ်င္အႀကီးအကဲေတြနဲ႔ ညွိႏိႈင္းရေလ့ရွိတယ္။ သမိုင္းမွတ္တမ္းမရွိခင္အခ်ိန္ကတည္းက က်ေနာ္တို႔ဟာ ဒီၾကားေနနယ္ေျမမွာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ကခ်င္ေတြဟာ ဒီနယ္စပ္ေဒသကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ၾကတယ္။
ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြဟာ ဗမာဘုရင္ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ရွိတစ္လွည့္၊ မရွိတစ္လွည့္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ တခါတရံ ဗမာဘုရင္ေတြက မိုးေကာင္း၊ ဗန္းေမာ္တို႔ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ဖူးတယ္။ ေအာက္ပိုင္းေဒသေတြေလာက္ပါပဲ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ကခ်င္ေတြဟာ ေၾကးစားစစ္သားေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ကခ်င္ေတြရဲ႕ အားသာခ်က္က ဒီေတာင္တန္းေဒသ၊ ဒီရာသီဥတုေတြနဲ႔ သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ ေနထိုင္တတ္တယ္။ ဗမာတပ္မွာ
လက္နက္ေကာင္းေတြရွိေပမယ့္ သဘာ၀အတားအဆီးေတြကို သူတို႔ မေက်ာ္လႊားႏိုင္ခဲ့ၾကဘူး။ စစ္ျဖစ္တုိင္းမွာ ကခ်င္ေတြနဲ႔ မိတ္ဖြဲ႕တဲ့သူက ႏိုင္စၿမဲပဲ။
ေမး။ ။ ဗမာလူမ်ဳိးအမ်ားစုက သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔ ေတာင္ေပၚသားလို႔ ေခၚၾကတဲ့ ကခ်င္၊ ကရင္တို႔လို တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြထက္ သာတယ္လို႔ ထင္ၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္တယ္လို႔ ထင္သလဲ။
ေျဖ။ ။ ဗမာလူမ်ဳိးေတြဟာ သူတို႔မွာ ဘုရင္ရွိခဲ့ဖူးတယ္ဆိုၿပီး အင္မတန္ ၀ံ့ၾကြားၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ကခ်င္ေတြက်ေတာ့ ဗမာ၊ တရုတ္ ဘယ္သူ႕လက္ေအာက္မွ မက်ေရာက္ခဲ့ဖူးတဲ့အတြက္ အင္မတန္ စိတ္ဓါတ္ခိုင္မာၾကတယ္။ ကခ်င္ေတြကို ၿဗိတိသွ်ေတြ ပထမဆံုးေအာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ကခ်င္ေတြက အၿမဲလိုလို စစ္တိုက္ေနၾကေလ့ရွိတယ္။ တခါတရံ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္း တိုက္ၾကတယ္။ တခါတေလေတာ့ တျခားရန္သူေတြနဲ႔ တုိက္ၾကတယ္။ ရွမ္းလူမ်ဳိးေတြက အရင္ တိုးတက္ခဲ့ၾကၿပီး ကခ်င္ေတြက ရွမ္းေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကို လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတယ္။ လယ္စိုက္ပ်ဳိးျခင္းကို ရွမ္းလူမ်ဳိးေတြဆီက သင္ယူခဲ့တယ္။ ဗမာဘုရင္ေတြက ကခ်င္ေတြကို အရိုင္းအစိုင္းေတြလုိ႔ပဲ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ကခ်င္ေတြကို ထိမ္းခ်ဳပ္ဖို႔ စိတ္မကူးခဲ့ၾကဘူး။ သူတို႔ဟာ က်ေနာ္တို႔ကို လံုး၀ လ်စ္လ်ဴ႐ႈခဲ့ၾကတယ္။
ေမး။ ။ ကိုလိုနီေခတ္ကို ဆက္သြားၾကတာေပါ့။ ၿဗိတိသွ်ေတြက ဗမာျပည္နဲ႔ ကခ်င္ေတြကို ဘယ္လို ေျပာင္းလဲေစခဲ့သလဲ။
ေျဖ။ ။ ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္က ဗမာျပည္နဲ႔ ဗမာဘုရင့္တိုင္းျပည္က တျခားစီပါ။ ဗမာဘုရင္ေတြရဲ႕ နယ္ပယ္က အကန္႔အသတ္နဲ႔ပဲ ရွိတာပါ။ ကခ်င္ျပည္၊ ၀ျပည္၊ ကရင္နီျပည္၊ တျခားျပည္ေတြ တစ္ျပည္လံုးကို ဗမာဘုရင္ေတြ မထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဗမာျပည္မေဒသေလာက္ပဲ သူတို႔အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကတာပါ။ အိႏၵိယေဒသ (Indian sub-continent) ကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ ၿဗိတိသွ်ေတြက ဒီနယ္ေျမေဒသေတြအားလံုးကို သိမ္းပိုက္ခဲ့တယ္။ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ ၿဗိတိသွ်က်ဴးေက်ာ္မႈကို တြန္းလွန္ခဲ့တုန္းက ဘယ္ဗမာစစ္သူႀကီးကမွ မပါ၀င္ခဲ့ဘူး။ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ေတြပဲ နယ္ခ်ဲ႕ေတြကို တြန္းလွန္ခဲ့တယ္။ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္မွာ သီေပါဘုရင္လက္က ဗမာ့ထီးနန္းကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ကခ်င္ျပည္ကိုလည္း အလိုအေလ်ာက္ေအာင္ႏိုင္ၿပီလို႔ ၿဗိတိသွ်ေတြ ထင္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ေတြေရာက္လာတာနဲ႔ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေတာ္လွန္ေတာ့တာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ကခ်င္ဟာ ဗမာဘုရင္ေတြရဲ႕ လက္ေအာက္ခံမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ၿဗိတိသွ်ေတြ သေဘာေပါက္သြားခဲ့ၾကတယ္။
ဒီကေန႔ ျပည္ေထာင္စုမွာ က်ေနာ္တို႔က မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ခဲ့တာပါ။ ရွမ္း၊ ကခ်င္နဲ႔ တျခားတိုင္းရင္းသားေတြမွာ ကိုယ္ပိုင္ သမိုင္း၊ ကိုယ္ပိုင္ နယ္ေျမေဒသ၊ ကိုယ္ပိုင္ ဘာသာစကားေတြ ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး မတိုင္ခင္ကတည္းက ရွိခဲ့တယ္။ ၿဗတိသွ်အစိုးရက တိုင္းရင္းသားနယ္ေျမေတြ အားလံုးကို ေပါင္းစည္းၿပီး ၿဗိတိသွ်ဗမာျပည္ကို တည္ေထာင္ခဲ့တာပါ။
ေမး။ ။ ဒုတိယကမၻာစစ္မွာ ကခ်င္ေတြ ၿဗိတိသွ်ဘက္က ပါ၀င္တိုက္ခုိက္ခဲ့တယ္။ ဗမာေတြကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈနဲ႔ ဂ်ပန္ေတြနဲ႔ပဲ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ၾကာ ကုန္လြန္ခဲ့တယ္။ ဒီအခ်က္က ကခ်င္-ဗမာဆက္ဆံေရးကို ဘယ္လို အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္ေစခဲ့သလဲ။
ေျဖ။ ။ ကခ်င္နဲ႔ ခ်င္းေတြက မဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစုကို ေထာက္ခံတဲ့သူေတြဆိုေတာ့ ဂ်ပန္ေခတ္မွာ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္) ေအာင္ဆန္းနဲ႔ သူ႕ရဲ႕ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္(ဘီအိုင္ေအ) ေရာက္လာခ်ိန္မွာ ကခ်င္ေတြ အေျမာက္အမ်ားကို နယ္ခ်ဲ႕လက္ပါးေစေတြဆိုၿပီး သတ္ျဖတ္ခဲ့တယ္။ က်ေနာ့္ဆီမွာ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ မွွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ
အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဂ်ပန္ေသနတ္ေတြကို ေနရာတိုင္းမွာ သံုးခဲ့တယ္။ ၁၉၄၄ မတိုင္ခင္အထိ ဘီအိုင္ေအတပ္ေတြ ရြာေတြထဲ ၀င္ေရာက္ၿပီး ကခ်င္ျပည္သူေတြကို ဒုကၡမ်ဳိးစံုေပးခဲ့တယ္။
ဘီအိုင္ေအက ဗမာျပည္ကို ဂ်ပန္လက္ေအာက္ကေန လြတ္လပ္ေရး ရယူေပးခဲ့တယ္ဆိုတာ တကယ့္ဟာသပဲ။ မဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစု၊ ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြ၊ ေျမာက္ပိုင္းကခ်င္ရိန္းဂ်ားတပ္သားေတြ တျခားေတာင္ေပၚသားလူမ်ဳိးစုေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ဂ်ပန္ကို ႏွင္ထုတ္ခဲ့တာပါ။ ေအာင္ႏိုင္မႈ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္နဲ႔ ကခ်င္ရိန္းဂ်ားေတြ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၂၄-၂၆ ရက္ေန႔အတြင္း ဗန္းေမာ္မွာ ပနမ္မေနာပြဲ(Panam Manau)ကို က်င္းပခဲ့တယ္။ ေနာက္တစ္ရက္ မတ္လ(၂၇)က်မွ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္)ေအာင္ဆန္းက ရန္ကုန္မွာ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးကို စတင္ခဲ့တာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဗမာေတြ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ပါ၀င္ခဲ့တာ ႏွစ္လ၊ သံုးလပါပဲ။
ဂ်ပန္ကို ေအာင္ႏိုင္လိုက္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးေျပာဆိုေဆြးေႏြးရာမွာ ကခ်င္က အဓိကျဖစ္လာတာပါ။ ႏိုင္ငံေရးခ်ိန္ခြင္လွ်ာမွာ က်ေနာ္တို႔က အသာစီးျဖစ္ခဲ့တာကိုး။ အဲဒါကေတာ့ အေျပာင္းအလဲကာလေပါ့။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဗမာစစ္သားတစ္ေယာက္မွ မရွိပါဘူး။ ကခ်င္တပ္ေတြပဲ ရွိတာပါ။ စစ္ေအာင္ႏိုင္တဲ့ အထိမ္းအမွတ္မေနာပြဲမွာ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္)ေအာင္ဆန္းနဲ႔ သူ႕ရဲ႕ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးသမားေတြကို ဖိတ္ၾကားခဲ့တယ္။ သူတို႔ တက္လာၿပီး က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ေတြ႕ဆံုတယ္။ ၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္ေရး အတူတကြ ပူးေပါင္းရယူဖို႔ သေဘာတူခဲ့ၾကတယ္။
ေမး။ ။ ၁၉၄၇ မွာ ကခ်င္ေတြ အျခားသူေတြနဲ႔ အတူ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တယ္။ ဦႏုရဲ႕ အရပ္သားအစိုးရက ဒီစာခ်ဳပ္ကို ေလးစားလိုက္နာခဲ့လား။
ေျဖ။ ။ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္) ေအာင္ဆန္း ေသသြားၿပီးတဲ့ေနာက္၊ ဦးႏုက ပင္လံုစိတ္ဓါတ္ကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔အတြက္ အဓိကက်႐ံႈးမႈက ႏု-အက္တလီစာခ်ဳပ္ပဲ။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္အရ က်ေနာ္တို႔ တန္းတူအခြင့္အေရးရတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုေတြက အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ပါးရည္နပ္ရည္ မရွိခဲ့ၾကဘူး။ ႏု-အက္တလီစာခ်ဳပ္က အင္မတန္အေရးႀကီးတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကာကြယ္ေရး၊ ဘ႑ာေရးအပါအ၀င္ အာဏာအရပ္ရပ္ကို ဦးႏုရဲ႕ ဖဆပလအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကို လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တာကိုး။ ၁၉၄၈ အေျခခံဥပေဒအရ ဖဆပလ ကဲ့သို႔ေသာ အင္အားႀကီးပါတီကပဲ ပါလီမန္တစ္ခုလံုးကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့အျပင္ ႏု-အက္တလီစာခ်ဳပ္အရ ဥစၥာဓနေတြနဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာအားလံုးကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ရန္ကုန္အစိုးရကို လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တယ္။
ေမး။ ။ ေကအိုင္အိုကို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွာ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဘာျဖစ္ခဲ့လဲ။ ဘာလို႔ ဒီအဖြဲ႕အစည္းကို တည္ေထာင္ခဲ့တာလဲ။
ေျဖ။ ။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက တိုင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္မွာ လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ေတြ အကန္႔အသတ္နဲ႔ပဲ ရွိခဲ့တယ္။ ဗမာအစိုးရက ၁၉၄၈ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ ပါလီမန္မွာ လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားအမတ္ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ ပထမဆံုး အခ်က္က ကခ်င္ရြာေတြကို တရုတ္ႏိုင္ငံကို လႊဲေျပာင္းေပးလိုက္တဲ့ ကိစၥ။ ကခ်င္ျပည္သူေတြ၊ အထူးအျဖင့္ ကခ်င္ေက်ာင္းသားေတြ ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေၾကာင့္၊ ကိုယ္စားလွယ္နည္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔မွာ အားမရွိခဲ့ဘူး။ ဒုတိယျပႆနာက ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာ။ အေျခခံဥပေဒမွာ က်ေနာ္တို႔က ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဘာသာေရးကိုခြဲျခားထား(Separation of the Church and the State)ေစခ်င္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဦးႏုက ႏိုင္ငံေရးကိစၥမွာ ဗုဒၵဘာသာကိုု အသံုးခ်လာတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို က်ေနာ္တို႔ မမုန္းပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးမွာ ဗုဒၶဘာသာကို ဆြဲထည့္လာတာကိုေတာ့ မႀကိဳက္ဘူး။
ပင္လံုစာခ်ဳပ္မွာပါတဲ့ ကတိက၀တ္က မွ်တမႈန႔ဲ အေျခခံ အခြင့္အေရး - လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားမ်ား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ တန္းတူအခြင့္အေရးရရွိေရး၊ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္၊ ဘာသာေရးလြတ္လပ္မႈ နဲ႔ ဒီမိုကေရစီ။ ဒါေတြက ပင္လံုစာခ်ဳပ္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ။ ဒါေပမယ့္ ဦးႏုက ၁၉၄၈ အေျခခံဥပေဒကို သံုးၿပီး ဥပေဒကို လက္တစ္လံုးျခားလုပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာနဲ႔ အာဏာခြဲေ၀မႈဆိုတဲ့ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ေၾကာင့္ ပါလီမန္ဟာ ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
အဲဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၅)ရက္ေန႔မွာ စတင္ခဲ့တာပါ။ ဒီကေန႔အထိလည္း က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးကိုပဲ ဦးစားေပးေဆြးေႏြးခ်င္တာပါ။ အပစ္ရပ္ဖို႔ မလိုဘူး။ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းေတြ မလိုဘူး။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကစတဲ့ ျပႆနာေတြအားလံုးရဲ႕ အရင္းအျမစ္က ႏိုင္ငံေရးျပႆနာျဖစ္တဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ႏိုင္ငံေရးကိစၥေတြကိုပဲ စတင္ေဆြးေႏြးသြားရမွာပါ။
ေမး။ ။ ေကအိုင္အိုကို စတင္ဖြဲ႕စည္းတုန္းက ကခ်င္ေတြက လံုး၀လြတ္လပ္ေရးကို လိုခ်င္ခဲ့တာပါ။ ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းက်မွ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ေျပာင္းလဲေတာင္းဆိုလာတယ္။ ဘာလို႔ သူတို႔ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ကို လံုး၀လြတ္လပ္ေရးကေန ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ေျပာင္းသြားရတာလဲ။
ေျဖ။ ။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အေျခခံရည္မွန္းခ်က္ကို ရႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ သိျမင္လာလို႔ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ အေျခအေနကိုလိုက္ၿပီး ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ေတာင္းဆိုရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ႏွလံုးသားထဲမွာ အျမစ္စြဲေနတဲ့ လံုး၀လြတ္လပ္ေရးဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အေျခအေနအရ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ညွိႏႈိင္းေဆြးေႏြးရယူဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္ဟာ ကုန္းတြင္းပိတ္ျဖစ္တယ္။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြေၾကာင့္၊ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ စစ္ေရးအင္အား၊ ေခါင္းေဆာင္မႈ စတာေတြေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ရပ္တည္ရွင္သန္ခြင့္အတြက္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ဖို႔လိုပါတယ္။
တခ်ိန္တုန္းကေတာ့ ဆိုရွယ္လစ္အစိုးရေတြ စည္းလံုးညီညြတ္ေတာ့မလို ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ၊ ယူဂိုဆလားဗီယားနဲ႔ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြ ညီညြတ္ၾကေတာ့မလို ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနရာေဒသတုိင္းမွာ အားလံုးက ေပါင္းစည္းညီညြတ္လာၾကေတာ့ က်ေနာ္တို႔လည္း ေျပာင္းလဲဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ အျခားတိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုေတြျဖစ္တဲ့ ကရင္၊ ခ်င္း၊ ရခိုင္ေတြနဲ႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ခဲ့တယ္။ သူတို႔နဲ႔ ေပါင္းစည္းျခင္းအားျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရပ္တည္ခ်က္ကို ပိုၿပီး ခိုင္မာေစခ်င္ခဲ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး အဆံုးအစြန္ရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ လံုး၀လြတ္လပ္ေရး ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အရင္ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးသန္းေရႊ ထက္စာရင္ လက္ရွိ (ဦး)သိန္းစိန္လက္ထက္မွာ ကခ်င္နဲ႔ ဗမာ အၾကား ပိုမိုအဆင္ေျပလာႏိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါသလား။ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးဆိုတဲ့ အေနအထားမွာေပါ့။
ေျဖ။ ။ သိပ္မၾကာေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ (ဦး)သိန္းစိန္ရဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႕အတြင္းမွာ အကြဲအၿပဲေတြ ျဖစ္ေတာ့မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ (ဦး)သိန္းစိန္လည္း တစ္ေန႔ေန႔မွာေတာ့ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုအေရးကုိ နားလည္လာမွာပါ။ (ေဒၚေအာင္ဆန္း)စုၾကည္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အေျခအေနကို သေဘာေပါက္ပါတယ္။ (ဦး)သိန္းစိန္လည္း နားလည္ေကာင္း နားလည္ႏိုင္ေပမယ့္ မတူညီတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာေတြေၾကာင့္ ခက္ခဲတဲ့အေျခအေနတစ္ခု ျဖစ္ေနတာပါ။ ဒီမိုကေရစီကေတာ့ ဒီမိုကေရစီပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဗမာပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္္လႊမ္းမိုးမယ့္ စနစ္ပါ။ ဒါက သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းပါ။ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းကို မျပင္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အခ်င္းခ်င္း ျပန္လည္သင့္ျမတ္ဖို႔ ခက္ခဲလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပင္ပမွာေနထိုင္တဲ့သူေတြေတာ့ နားလည္သေဘာေပါက္ၾကမွာပါ။
ဗမာေတြ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းကို ျပဳျပင္ခဲ့ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျပန္သင့္ျမတ္ၾကမွာပါ။ (ေဒၚေအာင္ဆန္း)စုၾကည္ရဲ႕ အေနအထားက ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးလုပ္ဖို႔အတြက္ ေကာင္းလာမွာပါ။ က်ေနာ္တို႔ ဗမာေတြကို မလႊမ္းမိုးခ်င္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ သမိုင္း၊ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ျဖစ္တည္မႈ၊ တခ်ိန္တုန္းက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ တိုင္းျပည္ကိုပဲ ကာကြယ္ခ်င္တာပါ။
ေမး။ ။ ဗမာေတြနဲ႔ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ဖို႔ ဘယ္အရာက အဓိက အတားအဆီးျဖစ္ေနတယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ အဓိက အတားအဆီးကေတာ့ စစ္တပ္ပါ။ စစ္ဘက္ အာဏာပိုင္ေတြပါ။ ဒီစစ္တပ္က ဗမာဘုရင္ေတြကို အစားထိုးထားျခင္းပါ။ စစ္တပ္ရဲ႕ သေဘာထားက ဗမာဘုရင္ေတြအစား ရပ္တည္ဖို႔ပဲ။ ဗမာဘုရင္ေတြက က်ေနာ္တို႔ကို အရိုင္းအစိုင္းလို႔ပဲ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကုိ လူလို႔ ေတြးမွတ္ခဲ့ၾကတာ မဟုတ္ဘူး။ [ဧရာ၀တီသတင္းဌာန၏ အင္တာဗ်ဴးကဏၭတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ Carlos Sardiña Galache ၏ Reflections on Kachin History ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။]
မူရင္းအင္တာဗ်ဴးကို http://www.irrawaddy.org/archives/10264 တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္။
W.P Moses
လိုင္ဇာ - ကခ်င္ျပည္မွ သမုိင္းပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဘာသာေဗဒပညာရွင္မ်ားအနက္ ႏွစ္ျခင္းသိကၡာေတာ္ရဆရာေတာ္ ဦးဂ်ာဂြန္းသည္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုမ်ား ႀကီးႀကီးမားမားျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ၁၉၆၀-၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုမ်ားတြင္ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္က ျမန္မာသင္ရိုးညႊန္းတမ္းအားျဖင့္သာ ကမၻာ့အျမင္ကို ကန္႔သတ္နားလည္ခဲ့ၾကေသာ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕၏ အမႈထမ္းမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းသင္ၾကားေပးျခင္းျဖင့္ ၎တို႔၏ အျမင္ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေစရန္ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳလ်က္ ရွိသည္။ ဇြန္လ၌ ဧရာ၀တီသတင္းဌာနက ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းစဥ္ ေကအိုင္အိုႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရအၾကား ျဖစ္ပြားေနေသာ လတ္တေလာပဋိပကၡ၏ ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္း ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညွိႏိႈင္းျခင္းတြင္ ပဓါနက်သည့္ အတားအဆီးမ်ားအေၾကာင္းကို ကခ်င္အမ်ဳိးသားတစ္ဦး၏အျမင္ျဖင့္ ေဆြးေႏြးထားပါသည္။
ေမး။ ။ ကိုလိုနီမတိုင္ခင္ေခတ္က စၾကရေအာင္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ မႏၲေလးက ဗမာဘုရင္ေတြရဲ႕ အၾကားဆက္ဆံေရးက ဘယ္လိုရွိခဲ့သလဲ။
ေျဖ။ ။ ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြဟာ ဗမာျပည္နဲ႔ တရုတ္ျပည္ၾကားမွာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ အင္အားႀကီးတိုင္းျပည္ႏွစ္ခု ၾကားေနျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဗမာဘုရင္ေတြ တရုတ္ျပည္ကို သြားေရာက္တိုင္းမွာ ကခ်င္အႀကီးအကဲေတြနဲ႔ ညွိႏိႈင္းရေလ့ရွိတယ္။ သမိုင္းမွတ္တမ္းမရွိခင္အခ်ိန္ကတည္းက က်ေနာ္တို႔ဟာ ဒီၾကားေနနယ္ေျမမွာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ကခ်င္ေတြဟာ ဒီနယ္စပ္ေဒသကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ၾကတယ္။
ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြဟာ ဗမာဘုရင္ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ရွိတစ္လွည့္၊ မရွိတစ္လွည့္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ တခါတရံ ဗမာဘုရင္ေတြက မိုးေကာင္း၊ ဗန္းေမာ္တို႔ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ဖူးတယ္။ ေအာက္ပိုင္းေဒသေတြေလာက္ပါပဲ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ကခ်င္ေတြဟာ ေၾကးစားစစ္သားေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ကခ်င္ေတြရဲ႕ အားသာခ်က္က ဒီေတာင္တန္းေဒသ၊ ဒီရာသီဥတုေတြနဲ႔ သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ ေနထိုင္တတ္တယ္။ ဗမာတပ္မွာ
လက္နက္ေကာင္းေတြရွိေပမယ့္ သဘာ၀အတားအဆီးေတြကို သူတို႔ မေက်ာ္လႊားႏိုင္ခဲ့ၾကဘူး။ စစ္ျဖစ္တုိင္းမွာ ကခ်င္ေတြနဲ႔ မိတ္ဖြဲ႕တဲ့သူက ႏိုင္စၿမဲပဲ။
ေမး။ ။ ဗမာလူမ်ဳိးအမ်ားစုက သူတို႔ကိုယ္ သူတို႔ ေတာင္ေပၚသားလို႔ ေခၚၾကတဲ့ ကခ်င္၊ ကရင္တို႔လို တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြထက္ သာတယ္လို႔ ထင္ၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္တယ္လို႔ ထင္သလဲ။
ေျဖ။ ။ ဗမာလူမ်ဳိးေတြဟာ သူတို႔မွာ ဘုရင္ရွိခဲ့ဖူးတယ္ဆိုၿပီး အင္မတန္ ၀ံ့ၾကြားၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ကခ်င္ေတြက်ေတာ့ ဗမာ၊ တရုတ္ ဘယ္သူ႕လက္ေအာက္မွ မက်ေရာက္ခဲ့ဖူးတဲ့အတြက္ အင္မတန္ စိတ္ဓါတ္ခိုင္မာၾကတယ္။ ကခ်င္ေတြကို ၿဗိတိသွ်ေတြ ပထမဆံုးေအာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ကခ်င္ေတြက အၿမဲလိုလို စစ္တိုက္ေနၾကေလ့ရွိတယ္။ တခါတရံ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္း တိုက္ၾကတယ္။ တခါတေလေတာ့ တျခားရန္သူေတြနဲ႔ တုိက္ၾကတယ္။ ရွမ္းလူမ်ဳိးေတြက အရင္ တိုးတက္ခဲ့ၾကၿပီး ကခ်င္ေတြက ရွမ္းေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကို လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတယ္။ လယ္စိုက္ပ်ဳိးျခင္းကို ရွမ္းလူမ်ဳိးေတြဆီက သင္ယူခဲ့တယ္။ ဗမာဘုရင္ေတြက ကခ်င္ေတြကို အရိုင္းအစိုင္းေတြလုိ႔ပဲ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ကခ်င္ေတြကို ထိမ္းခ်ဳပ္ဖို႔ စိတ္မကူးခဲ့ၾကဘူး။ သူတို႔ဟာ က်ေနာ္တို႔ကို လံုး၀ လ်စ္လ်ဴ႐ႈခဲ့ၾကတယ္။
ေမး။ ။ ကိုလိုနီေခတ္ကို ဆက္သြားၾကတာေပါ့။ ၿဗိတိသွ်ေတြက ဗမာျပည္နဲ႔ ကခ်င္ေတြကို ဘယ္လို ေျပာင္းလဲေစခဲ့သလဲ။
ေျဖ။ ။ ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္က ဗမာျပည္နဲ႔ ဗမာဘုရင့္တိုင္းျပည္က တျခားစီပါ။ ဗမာဘုရင္ေတြရဲ႕ နယ္ပယ္က အကန္႔အသတ္နဲ႔ပဲ ရွိတာပါ။ ကခ်င္ျပည္၊ ၀ျပည္၊ ကရင္နီျပည္၊ တျခားျပည္ေတြ တစ္ျပည္လံုးကို ဗမာဘုရင္ေတြ မထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဗမာျပည္မေဒသေလာက္ပဲ သူတို႔အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကတာပါ။ အိႏၵိယေဒသ (Indian sub-continent) ကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ ၿဗိတိသွ်ေတြက ဒီနယ္ေျမေဒသေတြအားလံုးကို သိမ္းပိုက္ခဲ့တယ္။ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ ၿဗိတိသွ်က်ဴးေက်ာ္မႈကို တြန္းလွန္ခဲ့တုန္းက ဘယ္ဗမာစစ္သူႀကီးကမွ မပါ၀င္ခဲ့ဘူး။ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ေတြပဲ နယ္ခ်ဲ႕ေတြကို တြန္းလွန္ခဲ့တယ္။ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္မွာ သီေပါဘုရင္လက္က ဗမာ့ထီးနန္းကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ကခ်င္ျပည္ကိုလည္း အလိုအေလ်ာက္ေအာင္ႏိုင္ၿပီလို႔ ၿဗိတိသွ်ေတြ ထင္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ေတြေရာက္လာတာနဲ႔ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေတာ္လွန္ေတာ့တာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ကခ်င္ဟာ ဗမာဘုရင္ေတြရဲ႕ လက္ေအာက္ခံမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ၿဗိတိသွ်ေတြ သေဘာေပါက္သြားခဲ့ၾကတယ္။
ဒီကေန႔ ျပည္ေထာင္စုမွာ က်ေနာ္တို႔က မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ခဲ့တာပါ။ ရွမ္း၊ ကခ်င္နဲ႔ တျခားတိုင္းရင္းသားေတြမွာ ကိုယ္ပိုင္ သမိုင္း၊ ကိုယ္ပိုင္ နယ္ေျမေဒသ၊ ကိုယ္ပိုင္ ဘာသာစကားေတြ ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး မတိုင္ခင္ကတည္းက ရွိခဲ့တယ္။ ၿဗတိသွ်အစိုးရက တိုင္းရင္းသားနယ္ေျမေတြ အားလံုးကို ေပါင္းစည္းၿပီး ၿဗိတိသွ်ဗမာျပည္ကို တည္ေထာင္ခဲ့တာပါ။
ေမး။ ။ ဒုတိယကမၻာစစ္မွာ ကခ်င္ေတြ ၿဗိတိသွ်ဘက္က ပါ၀င္တိုက္ခုိက္ခဲ့တယ္။ ဗမာေတြကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈနဲ႔ ဂ်ပန္ေတြနဲ႔ပဲ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ၾကာ ကုန္လြန္ခဲ့တယ္။ ဒီအခ်က္က ကခ်င္-ဗမာဆက္ဆံေရးကို ဘယ္လို အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္ေစခဲ့သလဲ။
ေျဖ။ ။ ကခ်င္နဲ႔ ခ်င္းေတြက မဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစုကို ေထာက္ခံတဲ့သူေတြဆိုေတာ့ ဂ်ပန္ေခတ္မွာ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္) ေအာင္ဆန္းနဲ႔ သူ႕ရဲ႕ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္(ဘီအိုင္ေအ) ေရာက္လာခ်ိန္မွာ ကခ်င္ေတြ အေျမာက္အမ်ားကို နယ္ခ်ဲ႕လက္ပါးေစေတြဆိုၿပီး သတ္ျဖတ္ခဲ့တယ္။ က်ေနာ့္ဆီမွာ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ မွွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ
အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဂ်ပန္ေသနတ္ေတြကို ေနရာတိုင္းမွာ သံုးခဲ့တယ္။ ၁၉၄၄ မတိုင္ခင္အထိ ဘီအိုင္ေအတပ္ေတြ ရြာေတြထဲ ၀င္ေရာက္ၿပီး ကခ်င္ျပည္သူေတြကို ဒုကၡမ်ဳိးစံုေပးခဲ့တယ္။
ဘီအိုင္ေအက ဗမာျပည္ကို ဂ်ပန္လက္ေအာက္ကေန လြတ္လပ္ေရး ရယူေပးခဲ့တယ္ဆိုတာ တကယ့္ဟာသပဲ။ မဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစု၊ ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြ၊ ေျမာက္ပိုင္းကခ်င္ရိန္းဂ်ားတပ္သားေတြ တျခားေတာင္ေပၚသားလူမ်ဳိးစုေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ဂ်ပန္ကို ႏွင္ထုတ္ခဲ့တာပါ။ ေအာင္ႏိုင္မႈ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္နဲ႔ ကခ်င္ရိန္းဂ်ားေတြ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၂၄-၂၆ ရက္ေန႔အတြင္း ဗန္းေမာ္မွာ ပနမ္မေနာပြဲ(Panam Manau)ကို က်င္းပခဲ့တယ္။ ေနာက္တစ္ရက္ မတ္လ(၂၇)က်မွ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္)ေအာင္ဆန္းက ရန္ကုန္မွာ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးကို စတင္ခဲ့တာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဗမာေတြ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ပါ၀င္ခဲ့တာ ႏွစ္လ၊ သံုးလပါပဲ။
ဂ်ပန္ကို ေအာင္ႏိုင္လိုက္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးေျပာဆိုေဆြးေႏြးရာမွာ ကခ်င္က အဓိကျဖစ္လာတာပါ။ ႏိုင္ငံေရးခ်ိန္ခြင္လွ်ာမွာ က်ေနာ္တို႔က အသာစီးျဖစ္ခဲ့တာကိုး။ အဲဒါကေတာ့ အေျပာင္းအလဲကာလေပါ့။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဗမာစစ္သားတစ္ေယာက္မွ မရွိပါဘူး။ ကခ်င္တပ္ေတြပဲ ရွိတာပါ။ စစ္ေအာင္ႏိုင္တဲ့ အထိမ္းအမွတ္မေနာပြဲမွာ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္)ေအာင္ဆန္းနဲ႔ သူ႕ရဲ႕ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးသမားေတြကို ဖိတ္ၾကားခဲ့တယ္။ သူတို႔ တက္လာၿပီး က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ေတြ႕ဆံုတယ္။ ၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္ေရး အတူတကြ ပူးေပါင္းရယူဖို႔ သေဘာတူခဲ့ၾကတယ္။
ေမး။ ။ ၁၉၄၇ မွာ ကခ်င္ေတြ အျခားသူေတြနဲ႔ အတူ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တယ္။ ဦႏုရဲ႕ အရပ္သားအစိုးရက ဒီစာခ်ဳပ္ကို ေလးစားလိုက္နာခဲ့လား။
ေျဖ။ ။ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္) ေအာင္ဆန္း ေသသြားၿပီးတဲ့ေနာက္၊ ဦးႏုက ပင္လံုစိတ္ဓါတ္ကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔အတြက္ အဓိကက်႐ံႈးမႈက ႏု-အက္တလီစာခ်ဳပ္ပဲ။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္အရ က်ေနာ္တို႔ တန္းတူအခြင့္အေရးရတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုေတြက အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ပါးရည္နပ္ရည္ မရွိခဲ့ၾကဘူး။ ႏု-အက္တလီစာခ်ဳပ္က အင္မတန္အေရးႀကီးတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကာကြယ္ေရး၊ ဘ႑ာေရးအပါအ၀င္ အာဏာအရပ္ရပ္ကို ဦးႏုရဲ႕ ဖဆပလအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကို လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တာကိုး။ ၁၉၄၈ အေျခခံဥပေဒအရ ဖဆပလ ကဲ့သို႔ေသာ အင္အားႀကီးပါတီကပဲ ပါလီမန္တစ္ခုလံုးကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့အျပင္ ႏု-အက္တလီစာခ်ဳပ္အရ ဥစၥာဓနေတြနဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာအားလံုးကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ရန္ကုန္အစိုးရကို လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တယ္။
ေမး။ ။ ေကအိုင္အိုကို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွာ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဘာျဖစ္ခဲ့လဲ။ ဘာလို႔ ဒီအဖြဲ႕အစည္းကို တည္ေထာင္ခဲ့တာလဲ။
ေျဖ။ ။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက တိုင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္မွာ လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ေတြ အကန္႔အသတ္နဲ႔ပဲ ရွိခဲ့တယ္။ ဗမာအစိုးရက ၁၉၄၈ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ ပါလီမန္မွာ လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားအမတ္ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ ပထမဆံုး အခ်က္က ကခ်င္ရြာေတြကို တရုတ္ႏိုင္ငံကို လႊဲေျပာင္းေပးလိုက္တဲ့ ကိစၥ။ ကခ်င္ျပည္သူေတြ၊ အထူးအျဖင့္ ကခ်င္ေက်ာင္းသားေတြ ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေၾကာင့္၊ ကိုယ္စားလွယ္နည္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔မွာ အားမရွိခဲ့ဘူး။ ဒုတိယျပႆနာက ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာ။ အေျခခံဥပေဒမွာ က်ေနာ္တို႔က ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဘာသာေရးကိုခြဲျခားထား(Separation of the Church and the State)ေစခ်င္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဦးႏုက ႏိုင္ငံေရးကိစၥမွာ ဗုဒၵဘာသာကိုု အသံုးခ်လာတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို က်ေနာ္တို႔ မမုန္းပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးမွာ ဗုဒၶဘာသာကို ဆြဲထည့္လာတာကိုေတာ့ မႀကိဳက္ဘူး။
ပင္လံုစာခ်ဳပ္မွာပါတဲ့ ကတိက၀တ္က မွ်တမႈန႔ဲ အေျခခံ အခြင့္အေရး - လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားမ်ား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ တန္းတူအခြင့္အေရးရရွိေရး၊ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္၊ ဘာသာေရးလြတ္လပ္မႈ နဲ႔ ဒီမိုကေရစီ။ ဒါေတြက ပင္လံုစာခ်ဳပ္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ။ ဒါေပမယ့္ ဦးႏုက ၁၉၄၈ အေျခခံဥပေဒကို သံုးၿပီး ဥပေဒကို လက္တစ္လံုးျခားလုပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာနဲ႔ အာဏာခြဲေ၀မႈဆိုတဲ့ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ေၾကာင့္ ပါလီမန္ဟာ ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
အဲဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၅)ရက္ေန႔မွာ စတင္ခဲ့တာပါ။ ဒီကေန႔အထိလည္း က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးကိုပဲ ဦးစားေပးေဆြးေႏြးခ်င္တာပါ။ အပစ္ရပ္ဖို႔ မလိုဘူး။ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းေတြ မလိုဘူး။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကစတဲ့ ျပႆနာေတြအားလံုးရဲ႕ အရင္းအျမစ္က ႏိုင္ငံေရးျပႆနာျဖစ္တဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ႏိုင္ငံေရးကိစၥေတြကိုပဲ စတင္ေဆြးေႏြးသြားရမွာပါ။
ေမး။ ။ ေကအိုင္အိုကို စတင္ဖြဲ႕စည္းတုန္းက ကခ်င္ေတြက လံုး၀လြတ္လပ္ေရးကို လိုခ်င္ခဲ့တာပါ။ ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းက်မွ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ေျပာင္းလဲေတာင္းဆိုလာတယ္။ ဘာလို႔ သူတို႔ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ကို လံုး၀လြတ္လပ္ေရးကေန ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ေျပာင္းသြားရတာလဲ။
ေျဖ။ ။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အေျခခံရည္မွန္းခ်က္ကို ရႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ သိျမင္လာလို႔ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ အေျခအေနကိုလိုက္ၿပီး ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ေတာင္းဆိုရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ႏွလံုးသားထဲမွာ အျမစ္စြဲေနတဲ့ လံုး၀လြတ္လပ္ေရးဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အေျခအေနအရ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ညွိႏႈိင္းေဆြးေႏြးရယူဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္ဟာ ကုန္းတြင္းပိတ္ျဖစ္တယ္။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြေၾကာင့္၊ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ စစ္ေရးအင္အား၊ ေခါင္းေဆာင္မႈ စတာေတြေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ရပ္တည္ရွင္သန္ခြင့္အတြက္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ဖို႔လိုပါတယ္။
တခ်ိန္တုန္းကေတာ့ ဆိုရွယ္လစ္အစိုးရေတြ စည္းလံုးညီညြတ္ေတာ့မလို ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ၊ ယူဂိုဆလားဗီယားနဲ႔ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြ ညီညြတ္ၾကေတာ့မလို ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနရာေဒသတုိင္းမွာ အားလံုးက ေပါင္းစည္းညီညြတ္လာၾကေတာ့ က်ေနာ္တို႔လည္း ေျပာင္းလဲဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ အျခားတိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုေတြျဖစ္တဲ့ ကရင္၊ ခ်င္း၊ ရခိုင္ေတြနဲ႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ခဲ့တယ္။ သူတို႔နဲ႔ ေပါင္းစည္းျခင္းအားျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရပ္တည္ခ်က္ကို ပိုၿပီး ခိုင္မာေစခ်င္ခဲ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး အဆံုးအစြန္ရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ လံုး၀လြတ္လပ္ေရး ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ အရင္ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးသန္းေရႊ ထက္စာရင္ လက္ရွိ (ဦး)သိန္းစိန္လက္ထက္မွာ ကခ်င္နဲ႔ ဗမာ အၾကား ပိုမိုအဆင္ေျပလာႏိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါသလား။ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးဆိုတဲ့ အေနအထားမွာေပါ့။
ေျဖ။ ။ သိပ္မၾကာေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ (ဦး)သိန္းစိန္ရဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႕အတြင္းမွာ အကြဲအၿပဲေတြ ျဖစ္ေတာ့မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ (ဦး)သိန္းစိန္လည္း တစ္ေန႔ေန႔မွာေတာ့ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုအေရးကုိ နားလည္လာမွာပါ။ (ေဒၚေအာင္ဆန္း)စုၾကည္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အေျခအေနကို သေဘာေပါက္ပါတယ္။ (ဦး)သိန္းစိန္လည္း နားလည္ေကာင္း နားလည္ႏိုင္ေပမယ့္ မတူညီတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာေတြေၾကာင့္ ခက္ခဲတဲ့အေျခအေနတစ္ခု ျဖစ္ေနတာပါ။ ဒီမိုကေရစီကေတာ့ ဒီမိုကေရစီပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဗမာပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္္လႊမ္းမိုးမယ့္ စနစ္ပါ။ ဒါက သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းပါ။ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းကို မျပင္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အခ်င္းခ်င္း ျပန္လည္သင့္ျမတ္ဖို႔ ခက္ခဲလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပင္ပမွာေနထိုင္တဲ့သူေတြေတာ့ နားလည္သေဘာေပါက္ၾကမွာပါ။
ဗမာေတြ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းကို ျပဳျပင္ခဲ့ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျပန္သင့္ျမတ္ၾကမွာပါ။ (ေဒၚေအာင္ဆန္း)စုၾကည္ရဲ႕ အေနအထားက ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးလုပ္ဖို႔အတြက္ ေကာင္းလာမွာပါ။ က်ေနာ္တို႔ ဗမာေတြကို မလႊမ္းမိုးခ်င္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ သမိုင္း၊ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ျဖစ္တည္မႈ၊ တခ်ိန္တုန္းက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ တိုင္းျပည္ကိုပဲ ကာကြယ္ခ်င္တာပါ။
ေမး။ ။ ဗမာေတြနဲ႔ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ဖို႔ ဘယ္အရာက အဓိက အတားအဆီးျဖစ္ေနတယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ အဓိက အတားအဆီးကေတာ့ စစ္တပ္ပါ။ စစ္ဘက္ အာဏာပိုင္ေတြပါ။ ဒီစစ္တပ္က ဗမာဘုရင္ေတြကို အစားထိုးထားျခင္းပါ။ စစ္တပ္ရဲ႕ သေဘာထားက ဗမာဘုရင္ေတြအစား ရပ္တည္ဖို႔ပဲ။ ဗမာဘုရင္ေတြက က်ေနာ္တို႔ကို အရိုင္းအစိုင္းလို႔ပဲ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကုိ လူလို႔ ေတြးမွတ္ခဲ့ၾကတာ မဟုတ္ဘူး။ [ဧရာ၀တီသတင္းဌာန၏ အင္တာဗ်ဴးကဏၭတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ Carlos Sardiña Galache ၏ Reflections on Kachin History ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။]
မူရင္းအင္တာဗ်ဴးကို http://www.irrawaddy.org/archives/10264 တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္။
